Prezenty na ostatnią chwilę. Oto nasze propozycje

"Król" Szczepana Twardocha

Nowa powieść Szczepana Twardocha, wspaniała rzecz pod choinkę. Autor głośnej "Morfiny" tym razem zabiera nas do przedwojennej Warszawy, czasów niebanalnych bandytów, bossów, zakazanych ulic, zapoconych sal bokserskich, gdzie naprzeciwko stają polscy i żydowscy pięściarze. To świat podejrzanych knajp, bezwzględnych typów, czyli coś co znaliśmy ze słynnych kart czarnych powieści kryminalnych i filmów typu "Chłopcy z ferajny". I Twardoch w ogóle im nie ustępuje. Królem chce być Jakub Szapiro,  mistrz bokserskiej wagi ciężkiej z klubu Makabi, zabójca i prawa ręka gangstera Jana Kaplicy, jeżdżącynajnowszym modelem chryslera, na który nie mógłby sobie pozwolić prezydent Stefan Starzyński. Czyta się jednym tchem. Prezent akuratny, pod każdym względem.

Republika. Nieustanne tango

Leszek Gnoiński, współautor Encyklopedii polskiego rocka, tym razem napisał książkę o Grzegorzu Ciechowskim i Republice, jednym z najważniejszych zespołów jakie eksplodowały na początku lat 80. Republika ze swoim biało-czarnym wizerunkiem scenicznym, osobną, oryginalną muzyką, wybitnymi tekstami wyróżniała się w sposób absolutny. Jednych irytowała, wielu czyniła wyznawcami, tak jak Tymona Tymańskiego.

- Usłyszałem w radiu "Kombinat". Nie bardzo rozumiałem, czy to zespół Kombinat gra numer o tytule "Republika", czy może na odwrót. Ale piosenka zwaliła mnie z nóg. Dziwna, transowa muzyka, niepokojący, inteligentny tekst, a wszystko to w kontekście nowofalowej stylistyki, która wprowadzała powiew świeżości. Ten numer obudził mnie ze snu. A spałem snem fana Beatlesów i admiratora muzycznych lat 60. Republika uderzyła we mnie ze zdwojoną siłą, bo tekst był mocny i po polsku - wspominał.

Fani Republiki byliby z prezentu szczęśliwi, pozostali zadowoleni.

Lotto i Elite Feline

Płyta "Elite Feline" zespołu Lotto zdobył tytuł Płyty Roku Gazety Wyborczej, wyprzedzając dużo bardziej znanych muzyków i wokalistów - Monikę Brodkę czy Julię Marcell. Część krytyków album tria - Łukasz Rychlicki (gitara), Mike Majkowski (bas) i Paweł Szpura (perkusja) - określa w dwóch słowach: klasa światowa. Muzycy są dobrze znani fanom polskiej sceny niezależnej, innym delikatnie mówiąc, nie bardzo. Fani sceny dostają 40 minut muzycznego hipnotycznego seansu, muzyki zjawiskowej. Tych, którzy nie słyszeli o Lotto, namawiamy do podjęcia ryzyka odkrycia nowego lądu. Naprawdę warto.

Magdalena Grzebałkowska, "Beksińscy. Portret podwójny"

Głośny i chwalony film "Ostatnia rodzina" pokazuje jedynie skrawek życia Zdzisława, Zofii i Tomka Beksińskich. Znacznie więcej można się dowiedzieć z książki Magdaleny Grzebałkowskiej. Autorce udaje się zaintrygować i trzymać czytelnika w napięciu, choć ten (najprawdopodobniej) finał już zna. To książka doskonale napisana, poparta licznymi materiałami źródłowymi. Porządna literatura faktu.

Łąki Łan i płyta "Syntonia"

Łąki Łan to zespół, który potrafi zjednać miłośników różnych muzycznych gatunków. Jest więc wysoce prawdopodobne, że płyta Paprodziada i spółki spodoba się większości obdarowanych. Jedno jest pewne, "Syntonia", odpalona rano w samochodzie, naładuje baterie na cały dzień. "Moc. Energia. Endorfina" - tak nawet brzmi hasło promujące ten, jeszcze pachnący nowością krążek.

Wojciech Waglewski musiał ze swoją ekipą grać przez 30 lat, wydać 25 płyt, zagrać niezliczoną liczbę koncertów, żeby doczekać się pierwszej biografii w historii zespołu Voo Voo. Opłacało się czekać. Książka "Voo Voo. Dzień dobry wieczór" to nie do końca wywiad. Zatraca się tu granica między pytanym a pytającym. To zwykła rozmowa dwóch facetów - Piotra Metza i Wojciecha Waglewskiego, fana zespołu z fanem muzyki. Czuć, że obaj lubią ze sobą rozmawiać, pojawia się chemia, którą w lot podejmuje również czytelnik, stając się niemal uczestnikiem dialogu

Iggy Pop. Niemal 60 lat na karku, symbol rock'n'rolla, chodząca legenda. I kiedy wydawało się, że nieco zdziadziały freak będzie już tylko odcinał kupony od starych hitów, to ten nagrał jedną z najlepszych płyt w karierze. Chodzi oczywiście o "Post Pop Depression". Zaskoczył, bo ostatnią ponadprzeciętną płytę nagrał ponad 20 lat temu. Kopniakiem w tyłek dla Iggy'ego była śmierć Davida Bowiego. To Bowie (od zawsze wzór profesjonalizmu) pod koniec lat 70. zabrał Popa do Europy, kiedy temu drugiemu rozpadł się zespół The Stooges. Iggy nie miał wtedy grosza przy duszy i pogrążał się w narkotykowych lotach, nie raz budząc się na ulicach Detroit w samych, za przeproszeniem, gaciach, nie pamiętając trzech ostatnich dni. Staczał się. W Europie wziął się w garść. Z Bowiem nakręcali się wzajem do życia na trzeźwo (w miarę możliwości) i pisania muzyki. Piosenkę "Passenger" znamy wszyscy. To Bowie ułożył gitarowe chwyty. Załatwił Popowi muzyków, studio, komponował, pomagał, dogrywał partie na różnych instrumentach. W ciągu roku Iggy wydał "The Idiot" i "Lust for Life". Obie przeszły do kanonu.

Wróćmy do współczesności. W mijającym roku Iggy - kiedy znów stawał się już tylko chodzącym pomnikiem - nagrał płytę, która przejdzie do historii. Tym razem nie brał już kiepskich technicznie punkowych muzyków, komponowanie oddał w ręce Josha Homme'a, lidera Queens of The Stone Age. I nie pomylił się. Homme odwalił genialną robotę, a Iggy zrobił to, co potrafi najlepiej - napisał proste, choć kunsztowne, walące w serducho teksty i wyśpiewał je swoim jedynym w rodzaju głosem. Na albumie po prostu wszystko się zgadza. Katowałem go całymi dniami.

Dlaczego wspomniałem o śmierci Bowiego? Bo ten do końca został aktywny, szukał, inspirował i zanim odszedł do muzycznego nieba, zdążył wydać dwa arcydzieła. Iggy'ego musiało to ruszyć. Przecież nie wie, ile zostało mu czasu. Do historii i tak przejdzie, ale nikt nie chce zostać zapamiętany jako facet, który - co prawda - zmienił oblicze muzyki, ale po 40-tce zbijał bąki i śpiewał w kółko "I wanna be your dog" ze swojej pierwszej płyty.

Moja propozycja pod choinkę to zapis koncertu w ze słynnej londyńskiej sali Royal Albert Hall. Oprócz, utworów z nowej płyty (co ważne, Iggy'emu towarzyszą muzycy, którzy ją nagrywali) pojawiałą się utwory z dwóch pierwszych albumów: wspomniany "Pasażer", "Sister Midnight" czy "Funtime" (przypadek, że nagrane z Bowiem?). Brzmienie jest cudowne, atmosfera między muzykami wciągająca, a Iggy - znowu śpiewający świetne (i świeże!) piosenki - powoduje dreszcze na plecach. Krótko: mistrzostwo. Trzeba zobaczyć i posłuchać. Jeśli nie DVD z koncertu, to album.

"Pilch w sensie ścisłym"

Biografia Jerzego Pilcha, jednego z najbardziej poczytnych polskich pisarzy. Autorką jest jego przyjaciółka Katarzyna Kubisiowska, dziennikarka, absolwentka filmoznawstwa na Uniwersytecie Jagiellońskim, publicystka związana z "Tygodnikiem Powszechnym". Ponoć po publikacji biografii Pilch obraził się na nią...

Kubisiowska pisze o kobietach Pilcha, jego alkoholizmie, literaturze, rodzinie, mitycznej Wiśle, skąd pisarz pochodzi, przepytuje jego przyjaciół i znajomych. Pozycja godna polecenia.

Książka Moniki Sznajderman "Fałszerze pieprzu. Historia rodzinna"

Szefowa Wydawnictwa Czarne tym razem występuje nie w roli wydawcy, lecz pisarza. Autorka mówi o "Fałszerzach...": - Wbrew tytułowi, to nie jest książka historyczna. To książka o pamięci. A właściwie o dwóch pamięciach, które się w żadnym miejscu nie spotykają. I o losach, które od stuleci toczyły się równolegle, nigdy razem. Losach moich dwóch rodzin - polskiej i żydowskiej.

- To tak jak z kroplą, w której można zobaczyć całe morze: Monice Sznajderman udało się w małym, wąskim wycinku rodzinnej historii pokazać tragiczną historię Polski XX wieku, jej ciemne i ponure karty, ale także dużo wielkich chwil - zachwala książkę we wstępie Martin Pollack.

ORGANEK "Czarna Madonna"

Nazwisko Tomasza Organka już jakiś czas temu stało się bardzo znaczące na polskim rynku muzycznym. Ostatnia płyta "Czarna Madonna" wyszła w listopadzie. Organek cytuje gatunki, konwencje i klisze, które zbudowały muzykę XX wieku, ale też i całą zachodnią popkulturę, z której ona wyrasta. Tym razem jednak wszystko brzmi nowocześniej dzięki bardziej złożonej produkcji oraz współcześniejszym odniesieniom do tak odległych stylistyk, jak punk czy country.

You Want It Darker, Leonard Cohen

Ostatnia płyta wyjątkowo lubianego przez Polaków kanadyjskiego barda to pożegnanie piosenkarza i poety ze słuchaczami. Cohen, który zmarł krótko po jej premierze, zostawił dziewięć świetnych utworów, na których głębszym niż zwykle głosem śpiewa m.in. o swoich (?) trudnych relacjach z Bogiem. Warto znać tę płytę.

Ilustrowany inwentarz ptaków, Aladjidi Virginie

Propozycja na prezent dla najmłodszych. Barwnie ilustrowana książka zawiera opisy i wizerunki ponad 70 ptaków z różnych stron świata. Ilustratorka Emmanuelle Tchoukriel nawiązuje do dawnych tradycji, kiedy przed wynalezieniem fotografii przyrodnicy rysowali martwe lub wypchane ptaki, dzięki czemu mogły "ożyć" na papierze.