Na archiwalnych zdjęciach z lat 20. XX wieku widać budowę sieci kanalizacji w 25-tysięcznym Grünbergu. Fotografie pochodzą ze zbiorów Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Przypominamy również artykuł Artura Łukasiewicza "Miasto w podziemnych kanałach", który ukazał się w książce "Gazeta Wieku" - dziennikarskiej opowieści o niemieckim Grünbergu i polskiej Zielonej Górze.
W Grünbergu, jeszcze w 1925 roku po wiosennych i jesiennych deszczach odkryte kanały wodno-ściekowe zapychały się jak rury w starych pralkach.
Mieszkańcy zatykali nosy i z przerażeniem patrzyli, jak cuchnąca ciecz zalewała śródmiejskie uliczki - dzisiejsze Reja, Drzewną i Dąbrowskiego. Okolice starej gazowni wyglądały zaś, jakby nawiedziła je powódź. Prowizoryczne naprawy kanalizacji, pamiętającej XVIII wiek, z wyremontowanymi drobnymi odcinkami, nie zdawały egzaminu.
Bo nie mogły - tłumaczyli miejscowi inżynierowie. Z 16 tys. domów zaledwie 155 ubikacje miało wewnątrz budynków. A niespełna 25-tysięczne miasto powiatowe produkowało rzekę ścieków. Kanały regularnie jak w zegarku były zamulane ściekami.
Burmistrz Busse z urzędnikami ogłosił akcję "Grünberg - miasto nowoczesnej kanalizacji". Budowę podziemnych kanałów uznał za przedsięwzięcie pierwszorzędne. Powrócił do koncepcji odnowy koryta głównego kolektora Łączy, dzielącego miasto na dwie części (pamiętającego wyczyny meliorantów sprzed trzech wieków), i budowy oczyszczalni ścieków.
- Tym razem na propagandzie i prowizorce się nie skończy - zapowiadał burmistrz, wspominając poprzednie zamierzenia włodarzy miasta, którym na plany kanalizacyjne zabrakło pieniędzy.
Powrócono co prawda do planu prof. Geisslera z Berlina z 1921 roku, ale projekt w szczegółach gruntownie poprawiono. Z pomysłów Geisslera ostał się bowiem kryty betonowy kanał od ul. Kościelnej do dzisiejszej Filharmonii, cementowa rura przy ul. Dworcowej i trzy poboczne kanały z ul. Kupieckiej, Kościelnej - Żeromskiego i Kościelnej - Rynek.
Opracowanie jednolitej koncepcji oraz nadzór nad inwestycją magistrat zlecił w 1929 roku spółce akcyjnej Francke Werke z Bremy. Kosztorys opiewał na zawrotną sumę 1,5 mln marek. Konstruktorzy zaplanowali budowę od nowa głównej rury Łączy, poszerzenie kanałów, regulowanych przez zmyślny "system odstojników i studzienek rewizyjnych". Do "wielkiej rury" miały dochodzić nitki mniejszych kanalików z każdego zaułku miasta.
Wielkie wykopy zaczęto latem 1929 roku. Tunel, w którym spokojnie mijało się dwóch postawnych mężczyzn, zaczynał bieg od ul. Twardowskiego. Potem przez ogrody przy ul. Licealnej wchodził na starówkę - ul. Masarską, św. Jadwigi, Mickiewicza i przebijał się do pl. Powstańców Wielkopolskich. Stąd starym traktem do ul. Młyńskiej i Węglowej.
Na stare miasto ciągnęły przez kilka miesięcy konwoje z drewnem z lasów komunalnych, potrzebnym do zakładania stempli i szalunków. Do większości prac inwestor z Bremy kaperował miejscowe firmy budowlane. Dzięki inwestycji kanalizacyjnej bezrobocie w mieście, dotychczas zmora powojennych ekip rządzących, spadło poniżej 10 proc.
Wraz z rozbudową sieci ściekowej trwały inwestycje wodociągowe.
W 1925 roku zielonogórskie wodociągi liczyły już 31 km. Cztery lata później już ponad 50 km. W 1926 roku na placu Towarzystwa Rozwoju Kultury Rolnej przy ul. Botanicznej oddano do użytku stację pomp, czerpiącą wodę z kilku studni głębinowych. Stąd poprowadzono rurociąg ul. Botaniczną, wzgórzami wokoł browaru, do ul. Strzeleckiej i Nowej w okolice budowanej wieży ciśnień. Przy ul. Nowej postawiono kolejną stację pomp, zasilaną energią elektryczną.
Na wodzie zarabiała spółka miejska. Liczby mówiły same za siebie.
Mieszkańcy okazali się wdzięcznymi odbiorcami. W 1926 roku spółka sprzedała prywatnym i publicznym odbiorcom 234,5 tys. m sześc. wody, rok później 261 tys. m, w 1928 roku - 294 tys. m. W przełomowym dla miejskiej gospodarki wodnej 1929 roku sprzedano prawie 310 tys. m wody. Z sieci wodociągowej korzystało wówczas nieco ponad 2 tys. gospodarstw domowych.
Magistrat po sukcesach wodno-kanalizacyjnych poszedł za ciosem. Podjęto decyzję o budowie oczyszczalni ścieków. Wskazano jej miejsce przy dzisiejszej ul. Foluszowej. ną sumę 1,5 mln marek. Konstruktorzy zaplanowali budowę od nowa głównej rury Łączy, poszerzenie kanałów, regulowanych przez zmyślny "system odstojników i studzienek rewizyjnych". Do "wielkiej rury" miały dochodzić nitki mniejszych kanalików z każdego zaułku miasta.
Na zdjęciu budowa sieci kanalizacji w Grünbergu.
Na zdjęciu budowa sieci kanalizacji w Grünbergu.
Na zdjęciu budowa sieci kanalizacji w Grünbergu.
Na zdjęciu budowa sieci kanalizacji w Grünbergu.
Na zdjęciu budowa sieci kanalizacji w Grünbergu.
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze