Od stycznia razem z Muzeum Ziemi Lubuskiej walczymy o to, żeby ronda, które w tym roku powstaną w Zielonej Górze, otrzymały nazwy Zastalu i Polskiej Wełny.
Pierwsze rondo powstanie pod wiaduktem przy ul. Sulechowskiej, a drugie na skrzyżowaniu ul. Wrocławskiej i Sienkiewicza. Oba znajdą się bardzo blisko dawnych zakładów.
Zbieramy podpisy pod obywatelskim projektem uchwały w tej sprawie, potrzebujemy ich 400. Akcję prowadzimy co najmniej do czerwca, później projekt uchwały razem z podpisami trafi do ratusza. Swój podpis można złożyć w redakcji Wyborczej przy ul. Sulechowskiej 4A (biurowiec Zastalu) i w Muzeum Ziemi Lubuskiej przy al. Niepodległości.
WIĘCEJ INFORMACJI: Zastal i Polska Wełna warte ronda! Podpisz się i wesprzyj akcję
STRONA AKCJI NA FACEBOOKU: https://www.facebook.com/events/1931477220275641/
W zeszłym tygodniu naszą akcję wsparł Czesław Fedorowicz, Honorowy Obywatel Zielonej Góry i dyrektor Zastalu w latach 1982-1992. W Wyborczej ukazał się też wywiad z Fedorowiczem.
PRZECZYTAJ WYWIAD: Rondo Zastalu? Świetny pomysł, przecież to nasza historia
Zielonogórskie muzeum przygotowuje dużą wystawę o Zastalu. Będzie gotowa w przyszłym roku.
Muzeum prosi o pomoc zielonogórzan w przygotowaniu wystawy. Jeśli macie w domu zdjęcia i pamiątki (np. dyplomy, świadectwa pracy itp.) związane z Zastalem, przynieście je do muzeum, a mogą stać się częścią ekspozycji. Po zeskanowaniu dostaniecie je z powrotem.
Muzeum ma w swoich zbiorach sporo zdjęć z Zastalu. W galerii prezentujemy część z nich.
Na zdjęciu: lata 70., brama prowadząca na teren zakładu; na pierwszym planie popiersie Marcelego Nowotki, patrona Zastalu.
Co warto wiedzieć o Zastalu? Zakład w latach 1945-1992 działał jako przedsiębiorstwo państwowe. Był największym w Polsce i jednym z największych w Europie producentem wagonów. Pełna nazwa zakładu brzmiała: Zaodrzańskiego Zakłady Przemysłu Metalowego ZASTAL.
Na zdjęciu: lata 70., hala montażowa.
Historia Zastalu zaczęła się wiele lat przed wybuchem II wojny światowej. Przedsiębiorstwo kontynuowało tradycje firmy Beuchelt & CO, która działała w tym miejscu w czasach niemieckich. Specjalizowała się w budowie mostów i konstrukcji stalowych, a jej założycielem był Georg Beuchelt. Firma zbudowała m.in. Most Cesarski (dziś Grunwaldzki) we Wrocławiu, a także fragmenty konstrukcji dworca ZOO w Berlinie.
Powojenny Zastal specjalizował się w produkcji wagonów, głównie towarowych. - Zakład zaprojektował, wyprodukował i sprzedał blisko 200 tys. wagonów różnego typu, głównie towarowych. Ponad 120 tys. z nich poszło na eksport. Duża część do ZSRR, ale też do Niemiec, Chin, Jugosławii, Belgii, Luksemburga, Grecji, Iraku, Maroka i jeszcze kilku innych państw - mówił w wywiadzie dla Wyborczej Czesław Fedorowicz.
W kraju Zastal zaopatrywał głównie PKP, w dalszej kolejności kopalnie węgla i miedzi, huty, firmy budujące drogi i autostrady. Dostarczał też sprzęt polskim firmom, które miały zagraniczne kontakty. Np. Dromex budował autostrady w Iraku i korzystał z wagonów Zastalu.
Zastal wyprodukował też ponad 1,3 tys. lokomotyw spalinowych. Dla wojska wytwarzał autocysterny, a aparaturę chemiczną dla wielkich firm z branży np. Azotów w Tarnowie. Dodatkowo części maszyn. Setki tysięcy ton konstrukcji stalowych, m.in. konstrukcję stalową wieży poznańskiego ratusza czy iglicę przed Halą Stulecia we Wrocławiu.
- Pod koniec lat 80. rozpoczęliśmy produkcję z innych branż, zautomatyzowanych i zrobotyzowanych stanowisk produkcyjnych. Zaczęliśmy stosować je w zakładzie od połowy lat 80., a później oferowaliśmy na zewnątrz. Dzisiaj wydaje się, że robot to jest norma, ale 30 lat temu można go było zobaczyć tylko w telewizji w fabrykach samochodów japońskich czy amerykańskich - wspomina były dyrektor Zastalu.
- Osobny temat to relacje Zastalu z miastem. Bywały lata, że budżet zakładu był porównywalny z budżetem całej Zielonej Góry. Staraliśmy się wspierać miasto, kulturę, sport. Przy wsparciu m.in. prezydent Antoniny Grzegorzewskiej zbudowaliśmy osiedle Zastalowskie, gdzie nazwy ulic nawiązują do zakładu i jego pracowników. Ściśle współpracowaliśmy też z naszymi uczelniami: WSP i WSI. W połowie lat 80. zatrudnialiśmy 107 inżynierów, z czego ponad połowę stanowili właśnie absolwenci WSI - mówi Czesław Fedorowicz.
- W latach 1982-1992, mimo tylu początkowych trudności, firma osiągała najlepsze wyniki gospodarcze w całej swojej historii. Co roku była wysoko na liście 500 największych przedsiębiorstw przemysłu przetwórczego w Polsce. Najwyżej w 1990 r., czyli już po zmianie ustroju w kraju. Na 22. miejscu, jeśli chodzi o wartość sprzedaży, 13. - wielkość akumulacji finansowej, 12. - rentowność netto, 10. - wielkość zysku netto, 4. - wielkość stopy zysku liczonej do sumy funduszu założycielskiego, 19. - przeciętnego wynagrodzenia. To ostatnie jest szczególnie ważne, bo wtedy funkcjonowało przecież kilkadziesiąt hut, stoczni, wielkich kombinatów przemysłowych, m.in. Cegielski, Żerań, Ursus. Wiadomo, że hutnicy dobrze zarabiali, a mimo tego byliśmy na 19. miejscu w Polsce - mówi były dyrektor Zastalu.
- Eksport Zastalu przewyższał też sprzedaż eksportową całego województwa gorzowskiego. I stanowił z reguły ponad 50 proc. wartości eksportu całego województwa zielonogórskiego - dodaje Fedorowicz.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Na zdjęciu: pracownia kreślarska.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Biurowiec Zastalu w budowie.
I sekretarz KC PZPR Edward Gierek w Zastalu.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Zastal w pochodzie pierwszomajowym.
Czyn społeczny pracowników Zastalu.
Zdjęcie z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze.
Wagon Zastalu z 1946 r.
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze