Popularne knajpy przedwojennej Zielonej Góry [ZDJĘCIA]

Dr Grzegorz Biszczanik ma w swojej kolekcji ponad 4 tys. pocztówek z przedwojennej Zielonej Góry. Wśród kilku pękatych albumów z kartami pocztowymi, jeden poświęcony jest wyłącznie przedwojennym zielonogórskim kawiarniom i restauracjom. Dr Biszczanik, mówiąc o dawnych lokalach, przeważnie używa słowa etablissements. To termin pochodzący z języka francuskiego, ale szczególnie rozpowszechniony w Niemczech w XIX w. Używano go do określania różnego rodzaju zespołów budynków, służących rozrywce. Takie były też w dużej mierze lokale gastronomiczne w Grunbergu. Restauracja, ogród, muzyka, taniec, a wszystko to skupione w jednym miejscu.

Agata Michalak

Opisy restauracji pochodzą częściowo z pracy dra Grzegorza Biszczanika pt. Etablissements w zielonogórskich restauracjach w latach 1890-1945 w świetle ikonografii kart pocztowych.

Kim jest zielonogórski kolekcjoner? Dr Grzegorz Biszczanik to absolwent historii na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Zielonogórskiego. Doktor nauk humanistycznych. W pracy naukowej zajmuje się deltiologiczną analizą wojennych motywów wizualnych, symboli propagandowych oraz metafor opisujących wydarzenia wojenne. Publikuje artykuły o tematyce pierwszowojennej i jako jedyny regionalista zajmujący się filokartystyką jest autorem publikacji dotyczących dziejów Zielonej Góry oraz Ziemi Lubuskiej w świetle dawnej karty pocztowej. Kolekcjoner dawnych ilustrowanych kart pocztowych.

Lokal przy ulicy Strzeleckiej. Siedziba zielonogórskich strzelców.

Arch. Grzegorza Biszczanika

Niektóre etablissements, jak właśnie Schutzenhaus, służyły także jako siedziby stowarzyszeń, klubów sportowych, czy organizacji myśliwskich. Najczęściej były to towarzystwa o profilu artystycznym oraz rozrywkowo-rekreacyjnym.

Etablissement Augusthohe (czyli Wzgórze Augusta) znajdowało się przy dzisiejszej ul. Kilińskiego. Miejsce dobrze kojarzą uczniowie zielonogórskiego I LO. Teraz jest tam popularny wśród licealistów Olimp, czyli górka, gdzie chodzą ukradkiem palić papierosy.

Restauracja została otwarta w Zielone Świątki 1891 r. Do budynku, który pierwotnie znajdował się na wzgórzu, dobudowano balkon oraz wieżyczkę. Na jej szczycie był taras widokowy. W środku lokalu rzucała się w oczy egzotyczna roślinność, wśród której znajdowały się posągi i tryskające fontanny.

Przy restauracji znajdował się przepiękny ogród. Wśród róż stał pomnik Liczyrzepy, miejsce spotkań zakochanych.

Pocztówka jest bardzo charakterystyczna, bo z elementami futurystycznymi. Widać na niej Augusthohe w otoczeniu wytworów wyobraźni autora kartki. Tak być może wyobrażał on sobie przyszłość Zielonej Góry.

Piastenhohe w Parku Piastowskim to kolejna restauracja ze wzgórzem w nazwie. Od Augusthohe była oddalona zaledwie o 200 metrów.

Reklama w prasie z 1900 r., która zapraszała do nowo otwartego lokalu, głosiła: Była tam nowoczesna sala konferencyjna i restauracyjna, ogród zimowy, wyborne menu oraz doskonałe wino. Dodatkową atrakcję miała stanowić orkiestra, przygrywająca do tańca.

Arch. Grzegorza Biszczanika

Z biegiem lat zmieniali się właściciele restauracji oraz jej wygląd. W latach 30. XX wieku, miejsce znane było jako lokal dancingowy, w którym bawiono się przy muzyce zamawianej przez gości oraz oglądano występy artystów estradowych.

Restaurację w 1887 r. otworzył Hermann Schulz, a miejsce nazwał na cześć królowej Luizy Pruskiej, żony Fryderyka Wilhelma III.

Na początku XX wieku Dolina Luizy była najpopularniejszym miejscem rozrywki w mieście, również jednym z najpiękniejszych. Lokal był czynny od 11 do 1 w nocy. Restauracja dysponowała salą balową, kręgielnią, kawiarenką, przystanią z kajakami i łódkami oraz ogródkiem dla gości. Na piętrze można było przenocować, znajdowało się tam pięć pokoi gościnnych.

Arch. Grzegorza Biszczanika

Co ciekawe, na środku dzisiejszego Wagmostawu znajdowała się drewniana scena dla muzyków. Ich występy w tym miejscu stanowiły dla mieszkańców dużą atrakcję.

Wieżę zbudowano w 1860 r. Znajdowała się w niej bardzo popularna w dawnej Zielonej Górze restauracja, którą prowadził miejski restaurator i browarnik August Pall. Mieszkańcy Grunbergu mówili o wieży: rondel z maczugą.

Oprócz działalności gastronomicznej, atrakcją wieży były wieczorne pokazy nieba, które odbywały się raz w tygodniu.

Arch. Grzegorza Biszczanika

Jak w środku ciasnej wieży Braniborskiej mogła zmieścić się restauracja? Jej część była dobudowana do wieży. Pozostałości lokalu można było zobaczyć jeszcze w latach 70.

Restauracja Cafe Kaiserkrone mieściła się przy dzisiejszej alei Niepodległości 10, w miejscu pijalni piwa Warka. Jak na wielkość ówczesnej Zielonej Góry, lokal był bardzo duży. Była w nim sala kawiarniana, konferencyjna, pokój do gry w bilard, a także osobna sala przeznaczona wyłącznie dla kobiet. Właściciel reklamował restaurację jako odległą od dworca kolejowego o 10 minut drogi, pisał też, że bufecie można kupić czekoladę i konfitury. Z tyłu budynku znajdowała się kręgielnia z jednym torem.

Arch. Grzegorza Biszczanika

To właśnie kręgle, a nie piłka nożna, były najpopularniejszym sportem mieszkańców Grunbergu. Wiele lokali posiadało kręgielnie, chociaż nie tak duże, jak np. niedawno otwarty Bowling Club na Zaciszu. Najczęściej były to jeden, dwa tory.

Dr Grzegorz Biszczanik ma w swojej kolekcji talerz, który był częścią zastawy restauracji. Jest na nim nazwa lokalu. Kolekcjoner znalazł talerz na jednym z targów staroci, zauważył go w pudle ze (jak sam mówi) śmieciami.

Arch. Grzegorza Biszczanika

Wydawać się może, że dom koncertowy, który stał na skrzyżowaniu dzisiejszych ulic Jedności, Łużyckiej i Dąbrówki, nie miał nic wspólnego z gastronomią. Nie jest to prawdą. Oprócz sali koncertowej, w budynku znajdował się też m.in. bufet i ogród restauracyjny. Konzerthaus był dobrym przykładem tego, jak różne dziedziny życia ze sobą współgrały. W przedwojennej Zielonej Górze do restauracji nie chodziło się jedynie po to, żeby zjeść. Były to miejsca spotkań, obcowania z muzyką i tańcem.

Halbemeilmuhle była restauracją położoną na obrzeżach Zielonej Góry, przy drodze do Ochli. Cieszyła się zainteresowaniem mieszkańców Grunbergu szczególnie w weekendy. Organizowano tam uroczystości szkolne i patriotyczne, a położenie lokalu (z dala od domów mieszkalnych) pozwalało na urządzanie imprez do późnych godzin nocnych.

Lokal znajdował się między obecnymi ulicami Waryńskiego, Podgórną i Zamenhofa.

Restauracja w dzisiejszej dolinie Gęśnika, a konkretnie przy kąpielisku miejskim przy ul. Źródlanej. Miejsce było dla mieszkańców Grunbergu czymś w rodzaju uzdrowiska. Było charakterystyczne też dlatego, że służyło rekreacji zarówno latem, jak i w zimie. Po zamarzniętym zbiorniku chętnie jeżdżono na łyżwach.

Jedna z najbardziej znanych przedwojennych restauracji, mieściła się na placu Słowiańskim.

Podobno mieli tu swoją siedzibę zielonogórscy masoni, a na pewno bawili się tu na balach i koncertach najbogatsi kupcy, przemysłowcy i mieszczanie. Kamienica pod szyldem Stowarzyszenia Resursy była domem kultury i miejscem spotkań elit, a zielonogórskie panny uczyły się tu tańca u mistrza Hugona Sebastianiego.

Młyn wraz z całym kompleksem rozrywkowo-restauracyjnym oraz ogrodem różanym znajdował się przy ulicy Nowej.

Wyszynk winny mieszczący się w okolicach dzisiejszej ul. Henryka Sienkiewicza 10. Serwowano tam głównie zielonogórskie wino, w tamtych czasach popularniejsze niż piwo.