Huszcza, co nigdy nie odpuszcza, kończy 60 lat. Czego o nim nie wiecie?

To razem z wielkimi sukcesami Andrzeja Huszczy rosły pokolenia kibiców Falubazu. W latach 80. i 90. w Zielonej Górze nie było podwórka, na którym nie szarżowałby na rowerze "Huszcza". Każdy chciał nim być. Na żużlu przestał ścigać się w 2007 r., to niebywałe, ale był już po 50-tce. To w żużlu prawdziwy ewenement. Prawie dziesięć lat później, w zielonogórskiej hali CRS będzie świętował swoją "60-tkę". Razem z tysiącami kibiców. Początek piątkowej imprezy o godz. 18.30.

Urodził się 10 marca 1957 r. w podzielonogórskiej Krępie. Tam nauczył się jeździć na motocyklu. - Przyszedłem na trening w 1974 roku, drużynę prowadził wtedy trener Stanisław Sochacki - wspominał Andrzej Huszcza. - Umiałem już jeździć na motocyklu, bo trenowałem w Krępie na mocno ubitej drodze, wysypanej szlaką. Trener stwierdził, że wzrost, wagę, sylwetkę mam odpowiednie do żużla. Lekarz sportowy dał mi zaświadczenie, że jestem zdolny do uprawiania sportu żużlowego, i tak zacząłem treningi w szkółce. Zgodę podrobiła moja siostra, bo rodzice nie chcieli słyszeć o żużlu.

Rodzice Huszczy nie przepadali za żużlem, ledwie kilka razy oglądali zawody na żywo.

Egzamin na żużlową licencję zdał 19 lipca 1975 r. na torze w Zielonej Górze. Razem z nim "papiery" na jazdę zdobyli Jerzy Marcinkowski i Aleksander Janas. Syn pierwszego z nich - Alan - też jeździł w Falubazie, a Janas był też żużlowym sędzią i trenerem zielonogórskiej drużyny. - Wtedy było trudniej zdać egzamin, bo odbywał się przed meczami ligowymi, przy pełnych trybunach. Pamiętam, że Andrzej w jeździe indywidualnej nie miał najlepszego czasu, ale rywalizację w czwórkę zdecydowanie wygrał - powiedział Jerzy Marcinkowski. - W szkółce żużlowej Huszcza startował, nie jak inni w kombinezonach, a w grubej kufajce. Lepiej od nas na tym wychodził, bo mniej bolesne były dla niego upadki.

- Huszcza od początku swojej kariery był niezwykle pracowitym zawodnikiem, nie opuszczał treningów i bardzo długo przesiadywał w warsztacie - mówił Aleksander Janas. - Teraz trudno wskazać tak solidnych żużlowców. 

Jak Andrzej Huszcza zaczynał prawdziwe ściganie? W wielu publikacjach pojawia się informacja, że po raz pierwszy w zawodach wystartował 12 września 1975 r., w czwórmeczu młodzieżowym w Zielonej Górze. Zdobył 11 pkt. Okazuje się jednak, że pierwszym startem Huszczy był ligowy debiut 23 sierpnia. Podczas II-ligowego spotkania Falubazu ze Stalą Rzeszów zielonogórzanin dwa razy wyjeżdżał na tor. Za pierwszym razem zepsuł mu się motocykl, a później upadł tuż po starcie. Prawie miesiąc później znów wystartował w lidze. W meczu z Gwardią Łódź już w pierwszym swoim starcie został podcięty przez Kazimierza Pakulskiego, a w powtórce wyścigu oraz w dalszej części zawodów został zastąpiony przez rezerwowego Jana Grabowskiego. Okazało się, że 18-latek złamał nogę. - Na szczęście był to nasz ostatni mecz. Kolejny sezon odjechałem już w całości, i tak przez następne 32 lata - mówił Huszcza.

Pierwsze ligowe punkty Andrzej Huszcza zdobył 4 kwietnia 1976 r. w meczu ze Stalą Toruń. - To były zupełnie inne czasy - wspomina legenda Falubazu. - Na mecze w Zielonej Górze cała drużyna przyjeżdżała na stadion żukiem lub nyską. Przed meczami wyjazdowymi motocykle ładowaliśmy do robura, a my jechaliśmy autobusem.

Fot. Tomasz Witkowski / AG

Już w następnym sezonie stał się liderem drużyny, a w 1978 r. był najskuteczniejszym żużlowcem ekstraklasy. "Co ten Huszcza wyprawia" - pisał dziennikarz katowickiego "Sportu" po tym, jak zielonogórzanin z ogromną łatwością zwyciężał w kolejnych wyścigach. Wówczas regulamin pozwalał młodzieżowcom na starty nawet w siedmiu wyścigach w jednym meczu. Huszcza wielokrotnie był najbardziej zapracowanych żużlowcem Falubazu. Aż pięciokrotnie zdobył 20 pkt w jednym spotkaniu.

Talent Huszczy szybko dostrzegli selekcjonerzy reprezentacji Polski. W 1977 r. wystartował w finale indywidualnych mistrzostw Europy juniorów, w duńskim Vojens zajął 13. miejsce. W 1978 i 1980 r. razem z seniorską kadrą biało-czerwonych zdobył brązowe medale drużynowych mistrzostw świata. W latach 1980-81 poznał smak brytyjskiej szkoły żużla.

Przez dwa sezony w najlepszej wtedy lidze świata reprezentował barwy zespołów Reading, Hackney i Leicester. W pierwszym z "angielskich" sezonów Huszcza postanowił skupić się na startach za granicą. To dlatego w 1980 r. wystartował tylko w dwóch spotkaniach zielonogórskiej drużyny. Huszcza: - Starty w lidze angielskiej bardzo mi pomogły, tam dostałem dobrą szkołę życia, niejednokrotnie musiałem liczyć tylko na siebie.

Jubilat zdobył ponad 30 medali mistrzostw Polski. Pierwszy - brązowy - wywalczył w 1977 r. w bydgoskim finale młodzieżowych indywidualnych mistrzostw Polski. Pierwszy złoty krążek zdobył dwa lata później w Gnieźnie razem z Henrykiem Olszakiem w jeździe parami. Nie miał wielkiego szczęścia w turniejach indywidualnych, tylko raz - w 1982 r. - został mistrzem Polski.

Rzecz działa się 22 lipca w Zielonej Górze. Upał, pełny stadion. Finał IMP był nagrodą za wywalczony rok wcześniej pierwszy w historii Falubazu tytuł drużynowego mistrza Polski. Huszcza miał być jedynie rezerwowym. Wskoczył jednak na listę startową, zastąpił Eugeniusza Błaszaka. I wygrał. W wyścigu dodatkowym o złoto pokonał Leonarda Rabę, lidera Kolejarza Opole. - To było wspaniałe przeżycie - wspomina. - Dzień finału mistrzostw Polski zapamiętam do końca życia. Rano po raz drugi zostałem ojcem, a po południu zdobyłem złoto.

Żonę Małgorzatę poznał w 1978 r. na Stadionie Śląskim w Chorzowie. Była sekretarzem zawodów podczas mistrzostw świata par, młody Andrzej był zawodnikiem rezerwowym. - Czarne ładne włosy, piękna buzia, przypadliśmy sobie do gustu - wspomina Huszcza. - Jestem jej wdzięczny, że sama wychowała dzieci [mają trzy córki - red.], bo ja byłem wciąż w rozjazdach. Teraz nadrabiamy czas, który spędziliśmy osobno przez moją żużlową karierę.

Małgorzata Huszcza pochodzi z żużlowej rodziny. Jaj ojciec - Robert Nawrocki - był żużlowcem i trenerem. Wujek - Paweł Waloszek - świetnym zawodnikiem, to jego rekord długowieczności w jeździe na żużlu pobił Andrzej Huszcza. - Za rok to już będzie 40 lat jak jesteśmy razem. I bez żużla żyć nie potrafimy. Na mecze całą rodziną chodzimy z Raculi na piechotę - powiedziała pani Małgorzata serwisowi Falubaz.com. - To pół godziny spaceru. A poza tym, jak są dobre zawody, to kibice stawiają samochody w Raculi, więc jak mamy podjechać?

Wybitny żużlowiec poprowadził zielonogórski klub do czterech tytułów drużynowego mistrza Polski. - Tyle było tych meczów, że nie pamiętam, które z nich były najlepsze, a które najgorsze - mówił Huszcza. - Wiadomo, że najgorzej wspominam te, w których zdobyłem mało punktów, albo kończyłem zawody z urazami.

Poważnych kontuzji na szczęście nie było wiele. Najbardziej pamięta wypadek, który przytrafił mu się w finale mistrzostw Polski par w 1994 r. w Lesznie - Z całym impetem uderzyłem w bandę - wspomina. - Mam ten wyścig nagrany na wideo. Jak to oglądam, to ciarki przechodzą mi po plecach. Szczęście, że była siatka, w którą wbiłem się niczym ryba w sieć.

Nie mówi o tym, ale z pewnością żałuje, że nigdy nie zdobył Złotego Kasku (pięć razy stawał na podium tej imprezy) i nie wystartował w finale indywidualnych mistrzostw świata. W 1988 r. w Vojens był rezerwowym. Pięć lat wcześniej awansu do finału pozbawił go pech. Podczas finału kontynentalnego w Rybniku w trzech startach zdobył 8 pkt., a w dwóch pozostałych psuł się jego motocykl. 26-letni wtedy Huszcza ze łzami w oczach opuszczał stadion.

Huszcza nigdy nie odpuszcza - z takiego założenia wychodzili kibice przez wszystkie lata jego startów. Nie odpuszczał nawet wtedy, gdy speedway mocno się zmieniał, młodsi zawodnicy coraz częściej jeździli z przodu, a żużel nie był już tak "prawdziwy" jak kiedyś. Kibicom trudno było przejść do porządku dziennego nad tym, że najwybitniejszy zielonogórski żużlowiec może opuścić Falubaz. A jednak stało się. Huszcza po 31 latach startów w Zielonej Górze, po nieudanym sezonie 2005, odszedł do II-ligowej drużyny z Poznania. - Chcę jeszcze trochę pojeździć, dlatego podpisałem kontrakt tam, gdzie będę miał większą szansę na starty w rozgrywkach ligowych - mówił 48-letni wówczas zawodnik.

- Nikt nie może mi zabronić ścigania tam, gdzie chcę. A co to za różnica, w którym zespole będę jeździł? Trochę mi się nawet nie podobało to, że niektórzy na siłę próbowali zatrzymać mnie w Zielonej Górze. Wokół mojego odejścia powstał niepotrzebny rozgłos, a przecież nie popadłem w żaden konflikt z zielonogórskimi działaczami, wszystkie rozmowy przebiegały w spokoju i zgodzie.

Utytułowany żużlowiec przenosiny do Poznania potraktował też z humorem. - Przecież podobno jest nowy punkt w regulaminie, że zawodnik po 30 latach startów w jednym zespole ma obowiązek zmienić klub - mówił. - A ja nie chcę łamać przepisów i dlatego muszę odejść z Falubazu. Teraz czuję się tak, jakbym zaczynał karierę od nowa. 

Kres wspaniałej przygody z czarnym sportem musiał jednak kiedyś nadejść. Postanowił po cichu, ale swoją decyzję przekazał podczas bardzo głośnej imprezy, na tradycyjnej prezentacji zielonogórskiej drużyny. Był grudzień 2007 r.

Wypełniony po brzegi zielonogórski Amfiteatr zamilkł, gdy Andrzej Huszcza wyszedł na scenę i wypalił do mikrofonu: - Skoro jest was tak dużo, to ja skorzystam z okazji i wam mówię, że w tej chwili kończę karierę. Dziękuję wam za to, że tak mocno mi kibicowaliście. Dojrzałem do chwili, w której zdecydowałem się powiedzieć dość. A decyzję podjąłem w zasadzie w drodze do Amfiteatru, nie powiedziałem nawet córce, która mnie tu przywiozła. Zaskoczyłem nawet najbliższych. Kończę karierę w pełni sił. Myślę, że to dobry moment, bym został zapamiętany przez kibiców, jako ten, który do końca był skutecznym zawodnikiem.

Zielonogórski fenomen żużla ścigał się na motocyklu przez 33 sezony. Do dziś imponuje świetną kondycją, jeździ na rowerze, pływa, biega. Daleko mu do sportowej emerytury. 

- Nie mieszajcie mnie w żadne układy polityczne - wiele razy powtarzał w rozmowach z mediami. Ale w politykę dał się wciągnąć i był to najbardziej nieudany epizod w życiu żużlowca. A trwał 8 lat bo przez tyle (lata 1998-2006) Huszcza był radnym sejmiku lubuskiego z SLD. Huszcza przystąpienie do lewicowego obozu tłumaczył w wyborczych reklamówkach po żużlowemu: Zawsze jeździłem w lewo. Zdobycie żużlowcowi 5 tys. głosów, nie nastręczało żadnych problemów, a dostanie się do sejmiku przy potężnym SLD było jak bułka z masłem.

W sejmiku nie błyszczał, karnie podnosił rękę jak mu kazano. Przez osiem lat praktycznie milczał w sejmiku, z czego naśmiewali się internauci. Nazywali go niemową, namawiali, by dał sobie spokój. Dał w 2006 r.  Nie wystartował, a SLD zaczął ponosić ciężkie porażki.

Naturalne było, że Huszcza zostanie przy żużlu. Przez kilka lat był trenerem w szkółce zielonogórskiego klubu. Był ważnym elementem sztabu szkoleniowego ekstraligowego zespołu. Do dziś mocno udziela się w Falubazie, przecież żużel to jego życie. Huszcza już na zawsze zostanie ikoną, legendą klubu. Jednym z najbardziej znanych zielonogórzan, już od 20 lat jest honorowym obywatelem miasta.

Fot. Daniel Adamski / Agencja Gazeta

Zdecydowanie lepiej niż na politycznych salonach czuje się na spotkaniach z młodymi kibicami, czy choćby na scenie. W zielonogórskim teatrze śpiewał kolędy, a w Gorzowie wziął udział w inscenizacji "Żużel moje życie", w której legendy polskiego speedway'a rozegrały specjalny mecz.

W piątek 10 marca w zielonogórskiej hali CRS Andrzej Huszcza rozegra kolejne spotkanie. Wspólnie z tysiącami kibiców, również z rzeszą tych pamiętających jego świetną jazdę na motocyklu. O godz. 18.30 rozpocznie się impreza z okazji 60-tych urodzin największej gwiazdy w historii Falubazu. Choć do startu nowego sezonu pozostało jeszcze kilka tygodni, to w Zielonej Górze już teraz emocji i wzruszeń z pewnością nie zabraknie.