Kilkadziesiąt lat temu Zielona Góra słynęła z ciekawych form przestrzennych. Początkiem były Zielonogórskie Spotkania Rzeźbiarskie, których kuratorem był znakomity zielonogórski rzeźbiarz Tadeusz Dobosz. Na spotkania zapraszał całą plejadę znakomitości ówczesnego świata artystycznego. Zjeżdżali tu m. in. Jerzy Bereś, Barbara Zbrożyna, Grzegorz Kowalski, Jan Berdyszak, Krystian Jarnuszkiewicz, Maciej Szańkowski, Magdalena Więcek, która też brała udział w sympozjach Złotego Grona. Obecni byli też zielonogórzanie, m. in. Halina Bodek - Kozłowska oraz Marek Przecławski.
Zanim jednak przystąpili do tworzenia, zapoznali się z historią i topografią miasta. Do realizacji wytypowano 20 projektów przestrzennych. Udało się zrealizować siedem.
Jedno z pierwszych powstało Grono Magdaleny Więcek, jednej z najważniejszych polskich rzeźbiarek z pokolenia Arsenału. Potem związała się z awangardą. Zaproponowany przez nią monument stanął przy drodze wylotowej z Chynowa w stronę Zawady. Od początku rzeźba budziła różne emocje. Niektórzy nazywali ją "byczymi jajami", inni "jajami wojewody".
Dzisiaj rzeźba jest całkowicie zasłonięta przez chaszcze i samosiejki. Do tego jest w strasznym stanie. Beton, z którego jest zrobiona, po prostu pęka i się kruszy, lada moment się rozwali. - Rzeźba nie musi stać przy drodze, można przenieść ją gdzieś indziej, np. na Wzgórze Winne. Może znalazłby się też jakiś sponsor, który pokusiłby się na renowację rzeźby, by ją uratować - mówi Leszek Kania, wicedyrektor Muzeum Ziemi Lubuskiej.
- Ta rzeźba jest integralnie związana tematycznie z miastem. Nie tylko przez tradycję Złotego Grona, w których sympozjach uczestniczyła Więcek, ale i przez tematykę winiarską. No i jest to świadectwo pewnego czasu w sztuce. Jest dziełem ważnej artystki. W przeciwieństwie do współczesnych pomników, które powstają w mieście - tłumaczy Kania.
Archiwum GW
Winiarka autorstwa Haliny Bodek - Kozłowskiej stoi na niedużym skwerku przy schodach prowadzących na pl. Słowiański. To jedna z ulubionych rzeźb zielonogórzan. I tak było od samych jej początków, a nawet jeszcze w zarodku. Gdy projekt rzeźby został pokazany podczas wystawy w BWA, tak się komuś spodobał model, że go... ukradł. Artystka musiała robić duplikat. - Do dzisiaj bardzo ładnie wpisuje się w krajobraz starego miasta, nawiązuje do tradycji - komentuje Leszek Kania.
Chyba wszyscy zielonogórzanie kojarzą betonowe żurawie na skwerze przy ul. Staszica. Kilkumetrowe Ptaki są autorstwa Haliny Bodek-Kozłowskiej. Pierwotnie rzeźba stała w specjalnie zaaranżowanej przestrzeni. Był basenik z wodą, w której żurawie brodziły. A w tafli wody dodatkowo odbijało się niebo i zieleń. Nie udało się utrzymać zbiornika. Teraz jest tam trawnik.
Zielonogórzanin Marek Przecławski przygotował formy Wzrastanie I i Wzrastanie II na Wzgórzu Winnym.
Przecławski zrobił też szereg rzeźb na terenie zakładów produkcyjnych Novita przy ul. Dekoracyjnej. Została tylko jedna. - To bardzo ładna postać włókniarki z elementami wrzecion. Forma ściśle związana z tradycjami włókienniczymi miasta. Niestety rozpada się na oczach - mówi Leszek Kania. Jak większość rzeźb powstających w tamtych czasach, są one z ceramiki, którą wypalano w zakładach w Gozdnicy. Niestety ceramiczna powłoka wypełniona była cementem. Ceramika popękała z powodu naprężeń.
Archiwum GW
Pomnik Rodziny koło Mrowiska na os. Łużyckim jest autorstwa Tadeusza Dobosza. Pomagał mu Marek Przecławski. Pomnik powstał w 1975 r. z okazji 30-lecia wyzwolenia miasta. Dobosz jest też autorem innych zielonogórskich pomników, m. in Janusza Korczaka na Placu Korczakowskim przy ul. Wyspiańskiego niedaleko Domu Harcerza.
Jego dziełem są też Baby pod amfiteatrem. Ten projekt powstał w ramach działań pod hasłem Moje miasto. Propozycje i inspiracje.
Fot. Wojciech Waloch / Agencja G
Niestety niektóre rzeźby nie dotrwały do dzisiaj. Przykładem jest, a właściwie była, rzeźba prof. Józefa Marka z Krakowa, czyli drewniana para, która stała przy głównym budynku dawnej WSP przy al. Wojska Polskiego. Wysokie na kilka metrów postacie widoczne były z daleka. Zjadły je owady i się po prostu zawaliły.
Na przełomie lat 80-tych i 90-tych pojawiły się też rzeźby na deptaku. Na pomysł, by przedłużyć galerie autorskie znajdujące się w gmachu muzeum o przestrzeń publiczną wpadł Jan Muszyński, ówczesny dyrektor muzeum. I tak na al. Niepodległości stanęły dwie rzeźby Aleksandry Bortowskiej-Domańskiej. To Owoc i Kurhan umarłego ptaka.
- W latach 80-tych postawiliśmy też przy małej fontannie na al. Niepodległości rzeźby Marka Przecławskiego. W 1992 r. wandale zrzucili ją jednak z kamiennego cokołu. Zniszczyły się. Zachowała się na szczęście rzeźba Mariana Kruczka "Majestat", tylko że ona stoi na dziedzińcu muzeum - mówi Kania.
Materiał promocyjny
Ogłoszenie Płatne
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze