To, co u nas najlepsze. Zielone skarby Zielonej Góry [ZDJĘCIA]

Nasz bezcenny central park istnieje od 1966 r. Wcześniej był tu niemiecki cmentarz. Po nim został grobowiec przemysłowca Beuchelta. Park zajmuje 9,6 ha w śródmieściu.

Dlaczego "Tysiąclecia"? Musiał się tak nazywać. Powstanie zbiegło się z obchodami tysiąclecia państwa polskiego. Kościół mówił o tysiącu lat od chrztu, władza odpowiedziała m.in. tysiącem szkół na tysiąclecie i przypominała o powrocie do macierzy, i udowadniała odwieczną polskość ziem nad Odrą. Niemieckie ślady musiały zniknąć.

Fot. Anna Krasko / Agencja Gazeta

Park jest półdziki. Rewitalizacja dopiero jest wplanach. Co w nim rośnie? Ok. 10 lat temu przeprowadzono inwentaryzację.  Wtedy rosło w parku 2,2 tys. drzew ponad 60 gatunków, głównie liściastych - lip szerokolistnych, krymskich i srebrzystych, klonów, wiązów, dębów, brzóz, modrzewi, świerków, daglezji i robinii. A z krzewów - żywotniki, tamaryszki i forsycje.

Wyjątkowe są dwa gigantyczne rzadkie cypryśniki błotne. Rosną ną zapleczu sklepu przy ul. Mieszka. W Zielonej Górze jest jeszcze tylko jeden takich rozmiarów - przy ul Moniuszki.

Powstał na początku XX wieku na Wzgórzach Piastowskich. Miasto kupiło tereny w okolicach Wzgórza Augusta (dziś okolice I LO). Postawiono promenadę spacerową. Wdzięczni zielonogórzanie uhonorowali drukarza i wydawcę Levishona pamiątkowym obeliskiem ustawionym na szczycie pagórka. Usadowiona na wzgórzach Górka Tatrzańska należy do najpopularniejszych stoków w okolicach Zielonej Góry. Stok narciarski mierzy 175 m długości. Różnica poziomów wynosi 30 m.

Park to aż 200 ha lasu i alejek. Jego granice wytyczają m.in. Ogród Botaniczny i Źródlisko Pustelnika, nazywane przez zielonogórzan po prostu źródełkiem. Rośnie tu ok. 100 gatunków drzew i odmian drzewiastych. Duktami dojedziemy rowerem albo dojdziemy na pieszo do skansenu w Ochli lub do wieży Bismarcka, ktorą ponad sto lat temu Niemcy postawili w hołdzie żelaznemu kanclerzowi.

Fot. Agnieszka Wocal / AG

Park przylega do wielkiego kompleksu leśnego, zwanego lasem piastowskim. To ponad 2 tys. ha lasu, w które ma wbić się obwodnica planowana przez prezydenta Zielonej Góry. To las o charakterze ochronnym. W ponad 90 proc. borowy (sosnowy), wiekowo niejednorodny. Przeciętna wieku wynosi 55-60 lat. Na hektarze leśnicy sadzą ok. 9 tys. sosen. Młodniki, potem starsze lasy są planowo przecinane. Sosna jest drzewem światłolubnym, wymagającym słońca. Gdy ma 80-100 lat na hektarze rośnie około 500 drzew.

Fot. Anna Krasko / Agencja Gazeta

Najmniejszy i najmłodszy ogród botaniczny w Polsce. Otwarto go jesienią 2007 r., kiedy to powrócił na mapę miasta po ponad 50 latach nieobecności. Na przestrzeni 2,5 ha znajdziemy tutaj blisko 500 gatunków i odmian roślin pochodzących głównie z Półkuli Północnej. Rośliny podzielono na działy. Są: geograficzny, roślin górskich, systematyki roślin, roślin wilgociolubnych i roślin użytkowych. Jeśli nie wiesz, jak wygląda metasekwoja chińska czy cypryśnik błotny, to możesz je zobaczyć właśnie tutaj. Za jedyne 2 zł, bo tyle kosztuje bilet. Duże wrażenie robią kolekcje liliowców, najurodziwsze z kwiatów.

fot. Anna Krasko / Agencja Gazeta

Obejrzenie wszystkich roślin i zwierząt (to działa też mini zoo) to okazja do długiego, relaksującego spaceru. Jeśli zgłodniejemy, możemy zajść do tutejszej kawiarni. Oficjalny sezon trwa od kwietnia do listopada. W Ogrodzie co jakiś czas odbywają się też ciekawe wydarzenia, jak choćby wystawy drzewek bonsai. Opiekunem obiektu jest Uniwersytet Zielonogórski.

fot. Anna Krasko / Agencja Gazeta

Wagmostaw to miejsce historyczne. Staw leży na osiedlu Dolina Zielona w biegu rzeki Gęśnik. W drugiej połowie XIII w. został wybudowany tu młyn Semmlera. Pracował on przez półtora wieku. W 1887 r. nowy właściciel tego obiektu otworzył w nieczynnym młynie restaurację, którą nazwał Doliną Luizy. Potem dobudował do niej kolejno muszlę koncertową, kręgielnię, letnią restaurację wzdłuż brzegów jeziorka, altankę na wodzie, wykonał pomosty. W roku 1896 r. otworzył basen kąpielowy.

Po wojnie kompleks nazwano Wagmostawem. Ośrodek należał do Zastalu i działał do 1957 r. Potem okolice stawu popadły w ruinę, a strumyk zwany Gęśnikiem zamienił się w ściek. Zamknięto kąpielisko, a po pożarze również restaurację, po której pozostały tylko ruiny i zgliszcza.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Za rewitalizację Wagmostawu miasto zabrało się na początku 2013 r., dzięki dużej dotacji z UE. Najpierw zburzono budynek po dawnej restauracji, potem nasadzono krzewy i trawę, postawiono pomosty, plac zabaw, wyznaczono wybieg dla psów na wzgórzu. Dostępne są także placyk ze stolikami do gry w szachy i boiska do gry w bule. Odtworzono również zbiorniki wodne, a dla kaczek zrobiono wyspę z budkami lęgowymi. Wagmostaw znowu wypiękniał.

fot. Anna Krasko / Agencja Gazeta

Palmiarnia i rozciągający się wokół niej Park Winny (3,2 ha) to jedno z najbardziej znanych miejsc w Zielonej Górze. Przez ponad 800 lat było symbolem lokalnego winiarstwa. Przetrwał winiarski dom Gremplera z 1818 r. To właśnie wokół niego powstała Palmiarnia. Grempler wino produkował z dwoma wspólnikami. Najpierw z jabłek, później z winogron. Winnica wkrótce stała się najbardziej znaną i najbardziej dochodową w mieście. Po II wojnie światowej winnicę objął Grzegorz Zarugiewicz, zaś pierwszy szklany budynek Palmiarni powstał w 1961 r. Dzisiejszy szklany gmach z tarasem widokowym to efekt przebudowy 10 lat temu. Palmiarnia musiała być wyższa. Podniesienie wymusił słynny daktylowiec, który rozrósł się tak, że zaczął wystawać poza dach. Warto dodać, że daktylowiec wciąż rośnie i według różnych źródeł jest najwyższą w Europie palmą kanaryjską rosnącą pod dachem.

Obecnie w Palmiarni żyje ok. 150 gatunków roślin, krzewów i drzew strefy równikowej i zwrotnikowej. Ciekawym fragmentem jest kącik przeznaczony na prezentacje kilkudziesięciu odmian kaktusów, wśród których znajdziemy także potężną agawę. Dodatkową atrakcją są akwaria. Największe mieści około 10 tys. litrów wody. To w nim pływają rekiny sumowate, jesiotr ostronosy, sum afrykański, lin, piranie i sum czerwonopłetwy.

Fot. Agnieszka Kosiec / AG

Na schodach prowadzących na szczyt od strony ul. Wrocławskiej stoi rzeźba młodzieńca z konikiem. Rzeźbę wykonano na wystawę zorganizowaną podczas igrzysk olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Najpierw stała w Krośnie Odrzańskim, później trafiła do Zielonej Góry.

Fot. Sebastian Rzepiel / Agencja Gazeta

fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Samych drzew o tym zaszczytnym tytule jest w Zielonej Górze 41. Warte obejrzenia są choćby cypryśnik błotnisty i miłorząb dwuklapowy przy ul. Moniuszki. Pierwszy mierzy 22 m wysokości, w obwodzie ma prawie 4 m, ale wyjątkowy jest z innego powodu - drzewo przylega ściśle do ściany budynku. Drugie z nich rośnie ?normalnie?, ale jest równie unikalnym gatunkiem. W obwodzie ma 2,5 m, w górę 18 m, a jego korona ma średnicę 14 m. Drzewa te prawdopodobnie posadzono w okresie, kiedy w Europie panowała moda na zakładanie parków i ogrodów w stylu naturalnym, zwanym angielskim. Sprowadzano wówczas wiele roślin z odległych, często egzotycznych krajów.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Spacerując po centrum warto zatrzymać się na chwilę przy olbrzymim dębie węgierskim, rosnącym przy placu Bohaterów Westerplatte. Ma ok. 300 lat i nazwany został ?Dębem Lubuszan?. Jego wysokość to ok. 27 m.Jeśli pójdziemy w stronę deptaka, spotkamy kolejny pomnik przyrody. Mowa o rosnącym przed galerią BWA jesionie wyniosłym. Jego nazwa jest nieprzypadkowa - w górę strzela na blisko 30 m. Rośnie tam od mniej więcej wieku.

Ze względu na wyjątkową lokalizację, warty wspomnienia jest również dąb położony na czteropasmowej Szosie Kisielińskiej. Rośnie na wysepce rozdzielającej jezdnie. To mieszaniec dębu szypułkowego i bezszypułkowego. Mierzy 27 m wysokości, w obwodzie ma 3,5 m. Może liczyć ok. 150 lat.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Oderwald to inaczej Las Odrzański, czyli blisko tysiąc hektarów w starorzeczu Odry koło Krępy. Teren ten ponad 500 lat temu należał do Zielonej Góry. Od kilu miesięcy jest w granicach miasta.

Przed wojną mieszczanie robili tu interesy, polowali i odpoczywali. Przed 100 laty był celem wielu wypraw za miasto. Na przedwojennych mapach zaznaczono tu budynek Fischerei, czyli restauracji rybnej. Oderwald był wielokrotnie zalewany, dlatego w latach 1802-03 uregulowano brzegi rzeki przesuwając jej koryto, a pierwsze plany budowy nowych kanałów powstały w latach 70. XVIII wieku.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Zdaniem przyrodników, to jedno z nielicznych w Europie półnaturalnych lasów, w których człowiek niewiele zmienił. Ciekawsza jest tylko Puszcza Białowieska. Można tu podziwiać lasy łęgowe. Są tam też stare dąbrowy z drzewami pamiętającymi czasy sprzed 150-160 lat. Uważni zobaczą też ginącego żółwia błotnego, bociana czarnego lub bobra. Część Oderwaldu objęta jest obszarem Natura 2000.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Oficjalnie za park obszar za uniwersyteckim stadionem przy ul. Wyspiańskiego uznano w 2008  r., dzięki inicjatywie Zielonogórskiego Towarzystwa Upiększania Miasta. Właściwie przywrócono status parkowy sprzed wojny. To mimo wszystko pierwszy teren parkowy w mieście utworzony po II wojnie i bez cmentarnej przeszłości. I wyjątkowo malowniczy, z jarami, wąwozami i czterema stawkami, które mieszkańcy nazywają Dziadami, Gliniankami oraz stawem Szmaragdowym.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Bluszcz, jak ten przy zakładzie fryzjerskim przy ul. Ciesielskiej, niby pospolity z nazwy, jednak jest wyjątkowo urodziwy. Bluszcze potrafią opleść kilkuset letnie drzewa. Przyjmują się trudno, ale kiedy już zapuszczą pędy rosną bardzo szybko. To roślina długowieczna, która żyje kilkaset lat. Chwytne pędy dorastają do długości 30 m. Nasze okazy mają już pnie porównywalne z niejednym drzewem. Najstarsi mieszkańcy okolicznych kamienic sami dobrze nie pamiętają momentu zasadzenia.

Urokliwym miejscem, choć niestety nadal z niewykorzystanym potencjałem, są stawy między ul. Waszczyka i ul. Emilii Plater. Dwa spore i wyjątkowej urody akweny położone są wśród rzadkich gatunków drzew. Pływają po nich dzikie kaczki, a woda jest dość czysta. Podobno jeszcze kilka lat temu w jednym ze stawów pływały karasie.

To świetne miejsce na spacer z psem. Funkcje mogłoby być mieć jednak szersze. Przydałoby się oczyszczenie terenu wokół stawów i drobne zagospodarowanie, choćby postawienie ławek. Mieszkańcy starają się o to od lat. Z projektem startowali nawet w tegorocznym budżecie obywatelskim. Koszt zadania wyniósł aż 1,5 mln zł. Nie przeszedł. Może warto zacząć od mniejszych inwestycji?

Fot. Sebastian Rzepiel / Agencja Gazeta

W Zielonej Górze spotykamy pozostałości po epoce lodowcowej, zwykle nie mając o tym zielonego pojęcia. Chodzi głównie o głazy narzutowe. W mieście jest ich sporo, ale największe skupisko leży w pobliżu auli Uniwersytetu Zielonogórskiego przy ul. Podgórnej. To ponad 40 kamieni. Mają status pomników przyrody nieożywionej. Największy w obwodzie ma ponad 6 m.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

Skąd się tam wzięły? Swego czasu zgromadzili je pracownicy Wyższej Szkoły Inżynierskiej. Część z nich ustawiono na murowanych podestach. Są ciekawym akcentem turystycznym. Jeśli już tu jesteśmy, nie można sobie odmówić obejrzenia wielkiej mozaiki z Jurijem Gagarinem. Upamiętnia ona radzieckiego kosmonautę, dawnego patrona WSI, któru odwiedził Zieloną Gorę w 1961 r. Mozaikę zaprojektował Witold Cichacz, wykonał zaś znany lubuski artysta Henryk Krakowiak.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta

W końcu listopada 1926, w rok po śmierci Friedricha Eberta, byłego kanclerza i pierwszego prezydenta Republiki Weimarskiej, zielonogórscy radni podjęli uchwałę o postawieniu mu pomnika i nadaniu jego imienia jednemu z miejskich placów. Wkrótce na skwerze obok dworca kolejowego stanął głaz. Do kamienia przytwierdzono pamiątkową tablicę z podobizną Eberta i sentencją "Dobro narodu jest celem mojego działania".

Po wojnie Ebert rzecz jasna musiał zniknąć, ale władzom eksponowane miejsce się spodobało, że głaz wykorzystano w innym celu. 1 maja 1951 r. uroczyście przecięto wstęgę. Na kamieniu wyryto napis ?W tym dniu zlikwidowano analfabetyzm w województwie zielonogórskim?. Wydarzenie odnotowała prasa krajowa. Był to pierwszy i jedyny tego typu pomnik w Polsce.

Fot. Anna Krasko/Agencja Gazeta