Klietestrasse, dziś Reja, wytyczono pod koniec XIX wieku, zabudowano na początku następnego. Akurat kończyła się belle epoque. Przy Klietestrasse zamieszkali zamożni Niemcy. Zbigniew Bujkiewicz, historyk i regionalista z Archiwum Państwowego w Starym Kisielinie, w jednym z artykułów wymienia m.in. przedsiębiorcę budowlanego Juliusa Hoffmanna i lekarza Maxa Hentschela.
Fot. Fot. Arch Muzeum Ziemi Lubuskiej
Kilka lat mieszkał tu Armin Haag, kompozytor, autor oper i pieśni, organizator koncertów w mieście. W kamienicy dochodzącej do placu mieściła się drukarnia Carla Raetscha. Inna, jak zbadał znawca winiarstwa Mirosław Kuleba, należała do mistrza stolarskiego Adolfa Pruefera.
Na krzyżówce Klietestrasse z Berlinerstrasse (dziś Jedności) w końcu lat 20. postawiono narożną kamienicę w stylu zupełnie odmiennym niż secesyjne łańcuchy domów. W modernistycznym, trochę kanciastym półokrąglaku, z płaskim dachem, działał mały dom towarowy. Moderna wówczas wciskała się wszędzie. Ozdobnictwo stało się zwyczajnie niemodne, liczyć się zaczęła funkcjonalność i wyobraźnia przestrzenna.
Fot. Kacper Kubiak / Agencja Gazeta
To jedna z najstarszych ulic Zielonej Góry. Ważna z racji komunikacyjnych, dobrze wybrukowana, oświetlona. I popularna. Przed stu laty była tu najpopularniejsza miejska hala koncertowa, a potem restauracja. Zburzono ją podczas przebudowy ul. Dąbrówki i Łużyckiej.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Ulica Berlinerstrasse musiała w końcu przyjąć taka nazwę, choć stało się to dopiero w połowie XIX w. Tędy biegł główny trakt z Berlina do Wrocławia. Przy naszej ulicy mieściła się poczta konna i zajazd dla podróżnych, założony przez winiarza Wilhelma Dehmela. Charakterystyczny budynek z brama wjazdową na podwórze przetrwał i dziś ma się dobrze. Mieści się tu restauracja i hotel Zajazd Pocztowy.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
O historii ulicy wiele mówią znane nam budynki naprzeciwko - dzisiejsza fabryka alkoholi mieści cię w dawnej wytwórni koniaków Bucholza.
Dzisiejszy plac Bohaterów został wytyczony dość późno, pomiędzy al. Niepodległości (Grosse Bahnhofstrasse) a ul. Kazimierza Wielkiego (Bahnhofstrasse). Plac zwał się Kaiser Wilhelm Platz, gdyż jego centralnym punktem był pomnik cesarza Wilhelma. Cesarz, ojciec panującego Wilhelma II, pieszczotliwie zwanego Wilusiem, popularnością dorównywał Bismarckowi.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Jego pomnik odsłonięto z wielką pompą 2 września 1894 roku. Kaiser na cokole nie postał jednak długo. W trakcie I wojny światowej przetopiono go najprawdopodobniej na amunicję. Rozbiórka pomnika była kulminacją akcji zdobywania metali, która zaczęła się od organów kościelnych.
Pomnika nie ma, ale zostały na placu niektóre solidne kamienice zamożnych mieszczan oraz kościół ewangelicki z 1911 r.
Dzisiejsza ul. Licealna nazywała się Morwowa (Maulbeerstrasse). Pierwszy większy dom postawił tutaj w połowie XIX wieku burmistrz Christoph Kauffmann. Jego dom został ponad pół wieku później rozbudowany pod potrzeby oświatowe. W miejscu gdzie stoi dziś rektorat Uniwersytetu Zielonogórskiego postało liceum dla dziewcząt.
fot. Michał Bedner / Agencja Gazeta
W 1901 roku otwarto przy tej ulicy nowoczesną salę gimnastyczną. Inwestycję sfinansowała w całości kasa miejska. Była to druga w historii miasta sala z dużym boiskiem, galeriami dla kibiców, zapleczem dla sportowców była szczytem nowoczesności. Przekazana została, zgodnie z sugestiami rajców miejskich, na potrzeby oświatowe.
Główny plac starej Zielonej Góry z charakterystycznymi gmachami - wybudowanym w 1909 r. domem wspólnoty ewangelickiej (stary budynek Filharmonii Zielonogórskiej), synagogi (dziś nie istnieje) i szpitalem sióstr Elżbietanek. Budynek poświęcono jesienią 1927 roku. Wówczas spełniło się marzenie sióstr po ich 40-letniej obecności w mieście.
Szpital przylegał do starej części z domem starców i hospicjum. Projekt lecznicy opracował powiatowy mistrz murarski Böhm. Szpital zbudowano z pieniędzy zebranych przez katolicką fundację św. Jana. Lekarze i siostry przyjmowali jednak wszystkich pacjentów, bez względu na wyznanie.
Kształt placu Pocztowego, jaki znamy, to pomysł XIX wiecznych planistów. Można powiedzieć, że to nowoczesna część przedmieścia, już poza murami miejskimi. Niegdyś plac nazywano Garncarskim. , z racji obecnych tam rzemieślników.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Gmach pocztowy postawiono w latach 80. XIX wieku. Pierwotny był o jedna trzecią mniejszy niż dzisiejszy. Obok stała niewielka winiarnia rodziny Dehmelów. Najbardziej okazałą kamienicą przy placu była wysoka, narożna. Stanęła na początku XX wieku. Wcześniej stała tu księgarnia i wydawnictwo Levyshona - redaktora i wydawcy powstałej w 1825 roku gazety Gruenberger Wochenblatt.
Kultowym punktem tej ulicy był Grzybek, wzniesiony w latach 30., zburzony w latach 60.
Domek u zbiegu ulic Żeromskiego, Świerczewskiego (tak ul. Kupiecką nazwano w PRL-u) i al. Niepodległości mimochodem stał się nie tylko znakiem drogowym, ale i punktem orientacyjnym. Jego nazwę wymyślili polscy pionierzy, którzy zobaczyli po wojnie budowlę przykrytą łamanym dachem z czerwoną dachówką, jak u prawdziwka.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Grzybek po wojnie zamieniał się w słup propagandowy. Peerelowskie władze tłumaczyły rozbiórkę koniecznością zmian w organizacji ruchu w śródmieściu.
Archiwum Grzegorza i Krzysztofa Biszczanik
Dziś w tym miejscu stoi pomnik Bachusa, tak chętnie fotografowany przez mieszkańców i gości Zielonej Góry.
To mogło być mylące. W czasach niemieckich ulicą ?Dworcową? nazwano jedną z głównych arterii, dzisiejszą al. Niepodległości.
Właśnie ta ulica, szeroka, reprezentacyjna, przeznaczona do zamożnych zielonogórzan, miała prowadzić do stacji kolejowej, a także witać przyjezdnych. Tak było przed 130 laty, gdy w Zielonej Górze powstał dworzec.
Aleję Niepodległości, jeszcze jako Bahnhofstraße, wybudowali miejscowi przedsiębiorcy. Wcześniej, specjalnie na potrzeby jej utworzenia, powołali spółkę. Chodziło o Foersterów, którym ostatecznie nie powiodło się zbudowanie ulicy.
Bahnhofstraße wprowadziła nową jakość w zielonogórskim budownictwie, dotychczas mocno ściśniętym, gdzie przemysłowcy budowali swoje domy tuż przy fabrykach lub na ich terenie.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
To tu mieściły się m.in. Lichtspieltheater (teatr gry świetlnej), czyli dzisiejsze kino Nysa czy siedziba starostwa powiatowego, w którym dziś mieści się Muzeum Ziemi Lubuskiej. Tu za czasów niemieckich była tam prywatna kliniką ginekologiczna, której właścicielem był dr Brucks.
Stary Rynek, dawniej Ring, służył bankowcom. To w nim od 1837 r. działała miejska Sparkasse. Początkowo inwestowała w papiery wartościowe, by z czasem wyspecjalizować się w kredytach hipotecznych.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Miejsce tętniło życiem np. przy okazji Winobrania, to właśnie tędy przechodziły barwne korowody.
Stary Rynek okala ratusz, wzniesiony powstał w XV w. na planie prostokąta o wymiarach 13 na 34 m. Miał wysoką, sześciokondygnacyjną wieżę od wschodu oraz bogato zdobioną elewację zachodnią i frontową, wysoki dach.
Jeszcze na początku XX wieku, gdy miasto nazywało się Gruenberg na Lipowym Wzgórzu (Lindenberg), był wiatrak typu holenderskiego. Mowa o terenie pomiędzy ulicami Chopina a Akacjową, gdzie kiedyś było letnie kino Warszawa. Wyobraźmy sobie figurę Bachusa - symbolu Winnego Grodu, wysokiego na 15 metrów. Wnętrze podzielone na 5 kondygnacji, z czego 4 po 40 m kw. mogą służyć jako winiarnia, sala bankietowa, galeria itp. Nad głową okolony wieńcem taras widokowy o średnicy ok. 3 m.
(Walerian Piotrowski)
Ulica już przed wojną zawierała w swojej nazwie Wrocław (Breslau). W dokumentach miejsckich odnotowana w 1686-1690, zbudowana w 1816 r. Jedna z dłuższych ulic Zielonej Góry, to przy niej znajdowała się fabryka Polska Wełna. Dziś to oczywiście galeria Focus Mall.
Najbardziej reprezentacyjnym obiektem ul. Niedertorstrasse był hotel Śródmiejski. Powstał w 1912 r., jako największy hotel w okolicy. Po I wojnie zyskał nazwę Keiserhof (Cesarski Dwór).
W miejscu dzisiejszego banku PKO mieścił się miejski dom handlowy, z konfekcją damską, męską i dziecięcą.
Arch. Muzeum Ziemi Lubuskiej
Dwukierunkowa, brukowana ulica Żeromskiego z kamiennymi chodnikami zmieniono na jednokierunkową, dojazdową do ratusza.
Materiał promocyjny
Materiał promocyjny
Dzisiejsza gazeta (e-wydanie)
Wszystkie komentarze